Vandinn við Villa

Nú berast af því fregnir að Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson hyggist leita eftir því að verða áfram oddviti borgarstjórnarflokks sjálfstæðismanna í Reykjavík og taka þá við embætti borgarstjóra að ári. Með því vilji hann freista þess að standa af sér storma undanfarinna vikna og ná fyrra trausti Reykvíkinga. Hvað hæft er í þessu er óvíst. Fréttablaðið segir að Vilhjálmur hafi verið mjög tvístígandi í þessum efnum undanfarna daga og hafi raunar verið búinn að ákveða það að sækjast ekki eftir borgarstjóraembættinu. 

Margir stuðningsmenn Vilhjálms hafa hins vegar lagt hart að honum um að halda sínu striki og segja uppgjöf af hans hálfu nánast viðurkenningu á að hann hafi eitthvað óhreint í pokahorninu. Einkum mun fjölskylda Vilhjálms halda þessu sjónarmiði á lofti, en jafnframt hefur Guðlaugur Þór Þórðarson heilbrigðisráðherra staðið fast á því að Vilhjálmur megi ekki segja af sér. Ég sé að hinn innvígði en útmúraði Friðjón R. Friðjónsson telur í bloggi sínum á Eyjunni að hann hafi riðið baggamuninn í þeim efnum og kann honum engar þakkir fyrir. Þeir Vilhjálmur og Guðlaugur Þór hafa verið í gagnkvæmu stuðningsbandalagi í prófkjörum, þar sem hvor hefur eindregið beint því til stuðningsmanna sinna að kjósa hinn og má segja að það bandalag hafi verið lykillinn að prófkjörssigrum beggja.

Mér skilst að aðeins eitt sé á hreinu: Vilhjálmur hafi ekki viljað segja opinberlega af eða á fyrr en eftir helgi því honum hafi mislíkað mjög sá frestur sem Geir H. Haarde forsætisráðherra hafi sett honum í Silfri Egils um liðna helgi. Þá sagði Geir að Vilhjálmur hefði aðeins umþóttunartíma út vikuna. Geir hefur eindregið gefið til kynna að hann vilji að Hanna Birna Kristjánsdóttir taki við oddvitastöðunni og til marks um það höfðu menn samhljóma ummæli Borgars Þórs Einarssonar stjúpsonar Geirs og Þórlinds Kjartanssonar, formanns Sambands ungra sjálfstæðismanna, í liðinni viku, en þeir eru í innsta hring Geirs og telja menn ómögulegt að þeir fóstbræður hafi báðir sagt í sama mund að beinast lægi við að Hanna Birna tæki við forystunni í borgarstjórnarflokknum án samráðs við Geir.

Vilhjálmur er sagður taka þá afstöðu Geirs nærri sér, því hann hafi ævinlega stutt Geir af heilindum og talið að það væri gagnkvæmt. Vinir Villa benda á að Geir hafi stutt hann í síðasta borgarstjórnarprófkjöri Sjálfstæðisflokksins, meðal annars til þess að stöðva framgöngu Gísla Marteins Baldurssonar, sem flestir litu á sem frambjóðanda Davíðsæskunnar. Er rifjað upp að aðalræðumaðurinn við opnun kosningaskrifstofu Vilhjálms um árið hafi einmitt verið Inga Jóna Þórðardóttir svo ekkert færi nú milli mála. Geir gat trauðla gert upp á milli Vilhjálms og Gísla Marteins opinberlega, enda nýkjörinn formaður Sjálfstæðisflokksins.

Þverrandi stuðningur, ný vandamál
Nú segir Vísir þá frétt að hvorki Geir né Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, varaformaður Sjálfstæðisflokksins, vilji að Vilhjálmur haldi áfram sem oddviti. Heimildirnar eru ekki tilgreindar, en mér þykir afar sennilegt að þetta sé rétt. Að minnsta kosti er það í nokkru samræmi við það, sem heyrst hefur úr þeim áttum að undanförnu. Þau eru sögð ætla að hitta Vilhjálm á fundi síðar í dag til þess að telja hann af þessari fyrirætlan sinni. Sjáum nú til hvernig það fer, en það hlýtur að vera fróðlegt að fylgjast með því á næstunni hvort að þessi ágreiningur Guðlaugs Þórs og Geirs hefur einhver eftirmál. Til þessa hefur ekki komist hnífurinn á milli þeirra.

Þó Vilhjálmur hafi legið undir feldi í tvær vikur (þegar Ljósvetningagoðanum dugðu þrjár nætur) er ég mjög efins um að Vilhjálmur meti stöðu sína rétt. Eða að hann átti sig á vandanum — þessi langi tími bendir til þess að markmið hans hafi verið eigin lausn en ekki Sjálfstæðisflokksins. Ég skil vel að hann vilji endurheimta pólitíska æru sína, en vandinn er sá að til þess hefur hann þröngan kost. Ef nokkurn. Í stjórnmálum er nefnilega aðeins ein leið til slíks og hún felst í því að bera mál sín undir kjósendur. Þeir einir geta reist menn við. Vilhjálmur hefur þegar sagt að hann hyggist ekki bjóða sig fram í næstu kosningum. Því er von að menn spyrji til hvers leikurinn sé gerður; pólitísk uppreisn hans getur ekki falist í því að sitja sem fastast í skjóli hálfvolgra og kreistingslegra stuðningsyfirlýsinga annara borgarfulltrúa.

Menn geta þá líka velt fyrir sér framhaldinu. Vilhjálmur þyrfti þá að taka upp þráðinn, þar sem frá var horfið fyrir tveimur vikum, og svara því hvernig lá í svörum hans um samráð við borgarlögmann í REI-málinu. Það mun reynast snúið og þegar í stað rífa ofan af sárinu. Við bætist að Umboðsmaður Alþingis er loks að taka REI-málið fyrir og ekki verður það léttara fyrir Vilhjálm, hvorki út á við né í borgarstjórnarflokkinum. Sjálfsagt eru svo enn fleiri fletir á REI-málinu, sem eiga eftir að koma í ljós, aðallega hvað varðar aðdraganda þess. Ekki styttast svipugöngin við það. Þegar svo við bætast alvarlegar ásakanir um spillingu eins og lagðar eru fram á hendur Vilhjálmi í Vísi í dag blasir við alger skelfing.

Eins má ljóst vera að minnihlutinn í borgarstjórn mun ekki láta sitt eftir liggja í aðsúg að Vilhjálmi og borgarstjórnarflokki sjálfstæðismanna öllum. Þar í eru veruleg efni og ekki síður skiptir hitt máli að hann myndi tala máli mjög margra borgarbúa ef marka má skoðanakannanir, orðið á götunni og þá hárskera og leigubílstjóra, sem ég hef ráðfært mig við.

Langdregið pólitískt sjálfsmorð
Ég óttast því að úr gæti orðið eitt langdregnasta pólitíska sjálfsmorð í manna minnum, Death of a thousand cuts, eins og það heitir á ensku. Þegar að kæmi að borgarstjóraskiptum næði það sjálfsagt nýjum hæðum og við tæki ömurlegur aðdragandi sveitarstjórnakosninga. Sú passía myndi ekki varða Villa einan, Sjálfstæðisflokkurinn allur myndi fyrir gjalda, bæði hér í borginni og á landsvísu, enda hefur flokksforystan fengið æ meiri gagnrýni upp á síðkastið fyrir að vera ekki vandanum vaxin.

Henni er auðvitað vandi á höndum, rétt eins og borgarstjórnarflokknum, því heitstrengingar um stuðning við Vilhjálm er erfitt að taka til baka. Þar hefur líka hver keppt við annan í fullyrðingum um að ákvörðunin sé alfarið í höndum Vilhjálms. Vegna þess hversu vandasöm hún sé, ekki síst fyrir Vilhjálm, þurfi að veita honum tilfinningalegt svigrúm til þess arna.

Sú kenning er hrein firra og er einmitt rót vandans. Það er hreint ekki í valdi og vilja Vilhjálms Þ. Vilhjálmssonar eins hvort hann verður borgarstjóri í Reykjavík. Borgarstjórinn er ráðinn af borgarfulltrúum og það eru því þeir, sem ráða þessu. Rétt eins og það eru borgarfulltrúar sjálfstæðismanna, sem velja sér oddvita úr sínum röðum. Oddvitinn situr í þeirra friði, rétt eins og borgarstjórinn. Mistök Vilhjálms í REI-málinu voru einmitt þau að hann taldi sig á einhvern hátt geta skipað borgarfulltrúunum fyrir verkum, en gleymdi að því var öfugt farið: Hann sat í umboði þeirra. Fyrir vikið missti hann borgarstjórastólinn.

Borgarstjórnarflokkurinn taki af skarið
Þó að borgarfulltrúar sjálfstæðismanna, að ógleymdum formanni og varaformanni flokksins, trúi því ennþá, vilji trúa því eða þykist trúa því, að allt sé þetta á forræði Vilhjálms, er gallinn er sá að því trúir enginn annar. Alls enginn.

Taki Vilhjálmur ekki af skarið blasir við að einhver annar verður að gera það. Fyrst og fremst liggur vandinn fyrir dyrum borgarstjórnarflokksins og þar ætti að leysa hann. Væri þá ekki eðlilegast að Hanna Birna Kristjánsdóttir sýndi forystuhæfileika sína með afgerandi hætti og hyggi á hnútinn? Hún er máske rög við það, annars vegar af tillitssemi við Vilhjálm og hins vegar kann hún að óttast að menn reki það til eigin metnaðar. Það eru ástæðulausar áhyggjur. Vilhjálmi hefur nú þegar verið sýnd ýtrasta tillitssemi. Á hinn bóginn er fyllilega tímabært að sjálfstæðismönnum, kjósendum Sjálfstæðisflokksins, borgurum Reykjavíkur og Íslendingum öllum sé sýnd sú tillitsemi að láta stjórn höfuðborgarinnar ekki reka lengur á reiðanum. Hvað hitt varðar þá er margsannað að Reykvíkingar kæra sig ekki um metnaðarlausa borgarstjóra.

Láti borgarstjórnarflokkurinn það vera að taka af skarið, hættir málið að snúast um traust og trúverðugleika Vilhjálms. Þá fer það að snúast um traust og trúverðugleika borgarstjórnarflokksins alls og í framhaldinu Sjálfstæðisflokksins. Þó ég sé bara úr máladeild er það reikningsdæmi ekki flókið. En úrlausn þess er brýn. Leysi Vilhjálmur það ekki í dag eða á morgun þarf borgarstjórnarflokkurinn að gera það á mánudag. Geri hann það ekki hefur hann lagt eigin trúverðugleika og flokks síns að veði með Vilhjálmi. Þá ætti hann að hafa hugfast að það er enginn einn maður stærri en Sjálfstæðisflokkurinn. Eða hvað?

Jobbi frændi biðst forláts

Það mætti halda að það væri að koma prófkjör, svo ótt og títt sem Jakob Frímann Magnússon, frændi minn og tónlistarmaður, kveður sér hljóðs á síðum blaðanna um þessar mundir. Hann skrifar afsökunarbeiðni í Morgunblaðið í dag til handa Gísla Marteini Baldurssyni vegna þeirra orða, sem Össur Skarphéðinsson lét falla í hans garð í alræmdri bloggfærslu á dögunum. Að sögn rennur honum blóðið til skyldunnar þar sem þeir Össur báðir hafi notið þeirrar gæfu að meðtaka kristilegt hugarþel á kné síra Friðriks Friðrikssonar, upphafsmanns KFUM á Íslandi. Kappið hafi hins vegar borið bróður Össur ofurliði.

Af því að ég er gamall KFUM-maður finnst mér þetta fallega gert hjá bróður Jakobi. En af því að ég er einnig gamall skógarmaður — líkt og þeir eru nefndir er dvalist hafa í Vatnaskógi — finnst mér rétt að minnast á annað þessu tengt. Í Vatnaskógi hefur alla tíð verið mikið lagt upp úr því að venja drengi af þeim ljóta ósið að bölva. „Ekki blóta!“ gall við úr öllum áttum ef einhverjum varð það á. Íþróttaiðkun var snar þáttur í Vatnaskógi og þar gilti þetta líka. Blót inni á velli kostaði fríspark. Innan vítateigs kostaði það víti. Ég þarf ekki að orðlengja það að maður vandist hratt og örugglega af því að blóta í Vatnaskógi. Össur mætti rifja það upp.

Hitt er annað mál að Össur hefur alla tíð verið blendinn í trúnni, enda ólst hann að hluta upp inni á gafli hjá mínum góðu grönnum í Aðventkirkjunni. Ég fæ ekki betur séð en að Jobbi frændi sé líka orðinn blendinn í sinni trú:

Í þeim ljúfa vangadansi sem við bróðir Össur stígum við íhaldið um þessar mundir, í sölum bæði ríkis og borgar, hljótum við að framvegis að temja okkur betra íhald, þ.e. að læra að halda betur í okkur, a.m.k. á meðan dansinn er stiginn.

Það var og. Ég áttaði mig ekki á því að Jakob ætti aðild að dansinum. Var hann ekki í efsta sæti á framboðslista Íslandshreyfingarinnar í Suðvesturkjördæmi í kosningunum síðasta vor? Af þessum orðum er ekki annað að sjá en að hann sé kominn „heim“ til Samfylkingarinnar aftur. Eða fór hann kannski aldrei?