Vanræksla og vammir

Það er alger synd hvernig komið er fyrir húsinu að Bergstaðastræti 20. Það var keypt í því augnamiði að rífa það, en verktakarnir voru uppi með fyrirætlanir um að byggja smækkaða útgáfu af JL-húsinu hér í miðjum Þingholtunum. R-listinn hafði samþykkt að auka byggingamagnið hér í kring og það voru ótrúlegustu tillögur samþykktar í kringum þá dagskrá. Sumt þannig að ég held að byggingarfulltrúanum í Reykjavík hafi ekki verið sjálfrátt.

Við húsið mitt leyfði hann t.d. endurbyggingu óleyfisskúrs, sem niðurrifskrafa hafði verið á um árabil, þannig að eignarréttur okkar hjóna hefði verið verulega skertur. Það tók margra mánaða ótrúlegan erindrekstur og háan lögfræðikostnað áður en þeirri ákvörðun var hrundið, en það er enn fast í kerfinu einhvernsstaðar og skúrinn enn á sínum stað. Hinu megin við húsið er annar skúr, um 30m², en nýja deiliskipulagið heimilaði að ofan á hann mætti byggja örlítið meir. Ætli það sé mikil eftirspurn eftir skúrum með turni ofan á? Hér kippkorn fyrir ofan er svo hús, sem var leyft að byggja ofan á til þess að þétta byggð. Það hefur verið á byggingarstigi í tvö ár, en verktakinn reyndi víst að svindla eitthvað á teikningunni, þannig að þar er ekkert að gerast.

Þetta er samt ekki allt afleitt, eins og sést á því að fyrir andóf íbúa var fyrirætlunum um fyrrnefndan JL-kumbalda hrundið. Þess vegna var hægt að flytja þetta huggulega hús af Hverfisgötunni. Ég held að það sé annað á leiðinni, sem mun styðja við heildarsvip hverfisins. En eftir situr þessi hryggðarmynd, fallegt hús, sem er að grotna niður af ásettu ráði. Ég held að eigendurnir, ÞV verktakar, séu að þessu í einhverjum pervers hefndarleiðangri.

Í frétt Morgunblaðsins er haft eftir fyrrnefndum byggingarfulltrúa að hugsanlega geti hann beitt einhverjum dagsektum til þess að þvinga verktakann til aðgerða. Heyr á eindæmi! Óleyfisskúrinn á lóðinni minni er búinn að vera á dagsektum í 19 ár án þess að byggingarfulltrúi hafi gert nokkra tilraun til innheimtu. Þær nema liðlega 12 milljónum króna um þessar mundir, án tillits til vaxta eða verðbóta. Mér skilst að fjárhagsstaða borgarinnar sé bara svona og svona, þannig að þarna leynist lús.

Hitt er annað mál, að í tilvikum sem þessum eru fá úrræði. Það er t.d. ekki langt síðan ófyrirleitinn verktaki var að kaupa upp húseignir við Hverfisgötuna og lét draslið grotna niður til þess að draga fasteignaverðið í kring niður, meðan hann væri að kaupa upp. Hann leyfði meira að segja ógæfufólki að setjast að í sumum íbúðunum, sem hann hafði keypt og rýmt. En aðeins við hlið íbúða fólks, sem hafði verið tregt til að selja honum.

Erlendis eru víða lög eða reglugerðir, sem kveða á um að húseigendur verði að sinna eignum sínum. Vanræki þeir þær eða yfirgefi fellur eignarrétturinn úr gildi. Þetta er einmitt gert til þess að koma í veg fyrir að slík vanræksla dragi nágrennið niður með tilheyrandi tjóni. Annars staðar getur slík vanræksla opnað dyrnar fyrir hústökufólki, sem getur helgað sér húsið með því að setjast þar að, sletta málningu á veggi og gera það að heimili sínu. Slíkt væri sjálfsagt freistandi á dögum hás húsnæðisverðs. Er eitthvað slíkt eina leiðin til þess að örva svona slúbberta til dáða?

Framtíð 100 ára húss í uppnámi

Er dauðasynd að ræða um stóra Orkuveitumálið?

 

 

Sigurður Viktor Úlfarsson gerði athugasemd við síðustu færslu hjá mér, sem kallaði á svör af minni hálfu. Þau eru hins vegar þannig vaxin, að mér fannst ástæða til þess að svara þeim í færslu, fremur en í athugasemdunum einum. Sigurður Viktor skrifaði:

Snýst öll þessi umræða þá bara um að þú sért öfundsjúkur?

Það er búið að tala um alls kyns spillingu og sjálftöku (á meðan þeir sem er verið að fjalla um varðandi sjálftöku eru Haukur Leosson og Björn Ingi sem ákváðu að þeir sjálfir fengju ekki að kaupa hlut - það var nú öll sjálftakan), það er búið að tala um þennan fund sem á að vera ólöglegur o.s.frv. o.s.frv. 

En snýst þetta bara á endanum um öfund Andrés?  Ég held það nefnilega.  Ég held að verði almenningi leyft að kaupa bréf í fyrirtækinu þá skyndilega hætti allar þessar ásakanir og allir segi að allt sem þeir segja í dag að sé ekki í lagi verði í lagi.  Ótrúleg hræsni en nákvæmlega það sem þessi umræða öll gengur út á!

Fyrri færsla mín byggðist ekki á dauðasyndinni öfund, enda er auðsæld mín og örlæti legíó. En það er óþarfi að leggja mér orð í munn, ég vék ekki einu orði að meintri sjálftöku eða ámóta ásökunum um óhreinindi, sem Sigurður Viktor Úlfarsson gerir að umræðuefni. Kannski er ástæða til þess að ræða slíkar ávirðingar, ég veit það ekki, en Sigurður Viktor er í sjálfsagt í vondri aðstöðu til þess að ræða það með opinskáum hætti; síðast þegar ég vissi starfaði hann hjá Orkuveitu Reykjavíkur.

Þar fyrir utan er ég alls ekki þeirrar skoðunar að þessi kaupréttarumræða sé mergur málsins, eins og ég tók raunar sérstaklega fram og nefni einnig í bloggfærslu á Eyjunni, þó mér hafi virst sem forystumenn fyrirtækisins og pólitískir forsjáraðilar hafi gjarnan viljað láta sem svo, að kaupréttarákvæðin væru aðalagnúi málsins og allt myndi falla í ljúfa löð ef hann væri af sneiddur. En mér finnst hún nægilega athyglisverð til þess að það megi fjalla um hana enn um sinn, burtséð frá öðrum flötum.

Grundvallaratriði málsins snúast hins vegar um tvennt: hlutverk fyrirtækisins og eignarhald. Ég er þeirrar skoðunar að mönnum beri að hirða um eigur sínar, við vitum öll hvaða afleiðingar vanræksla hefur. Einu gildir hversu góð ráðskonan er, hún umgengst búið með öðrum hætti en húsfreyjan. Hið sama á við um fé án hirðis.

Meginvandi Orkuveitunnar er sá að eigendurnir eru alltof fjarlægir eign sinni. Stjórnendur og starfsmenn OR virðast líta á fyrirtækið sem góss, en eigendurna í besta falli sem greiðendur. Pólitískir stjórnendur, sem eiga að vera fulltrúar eigendanna, hafa svo smitast af þessu viðhorfi, eins og best sést á því hvernig Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson borgarstjóri einangraði sig (og vin sinn Hauk Leósson) í stjórn OR frá öðrum borgarfulltrúum. Þó þeir Haukur sætu í þeirra friði í stjórn OR fannst honum hann ekki þurfa að ræða málefni fyrirtækisins við þá. Það býður hættunni heim.

Því fannst mér það sjálfsögð og eðlileg tillaga að nefna þennan kost, að gefa eigendum OR kost á forkaupsrétti í REI fyrir skráningu. Bæði af því að þeir eiga inni fyrir því, en ekki síður vegna þess að ég tel þeim og fyrirtækinu hollt að það sé raunverulegt almenningshlutafélag. Það væri enda eðlilegt framhald þessarar þróunar. Það væri ennfremur sérstaklega vel fallið til þess að ná þeim markmiðum fyrirtækisins „að friður ríki um starfsemi þess“.

Kaupréttarumræðan finnst mér útúrdúr, en hugsanlegur kaupréttur eigendanna er nátengdur aðalatriðum þess. Líkt og ég nefndi áður er sjálfsagt að verða við þeirri ósk REI, að ræða veigameiri þætti málsins. Mér finnst líklegt að ég geri það á næstu dögum, enda virðist málið hvergi nærri útrætt. Þar inn í kunna að blandast persónulegir hagsmunir og hvatir helstu söguhetjanna, eins og Sigurður Viktor vék að, og þá er skylt að ræða það, ef minnsti grunur er uppi um eitthvað misjafnt.

Mikilvægast og brýnast er að fjalla um grundvallarmálin: hlutverk og eignarhald fyrirtækja á vegum hins opinbera, ekki síst einokunarfyrirtækis eins og Orkuveitunnar, sem er rekið í skjóli útsvarsgreiðenda en virðist ekki þurfa að standa þeim nein reikniskil, lýtur sérstökum lögmálum um framboð og eftirspurn, en er undanþegið almennum reglum stjórnsýsluréttar, bæði hvað varðar reglur um málsmeðferð og launa- og starfskjör. Það er nú vandinn í hnotskurn, að þar vantar ábyrgð í samræmi við völd, auð og athafnafrelsi. Úr því verður að bæta.

Það kemur dauðasyndinni öfund ekkert við, en kannski koma hinar dauðasyndirnar sex við sögu umfjöllunarefnisins: Hroki, reiði, leti, ágirnd, ofát og munúð.

 

 

...................

Myndina að ofan tók Árni Torfason, sem gaf mér góðfúslegt leyfi til þess að nota hana.