Óveður feykir manni á þing

Íslendingum er nokkuð umhugað um veðrið, enda allra veðra jafnan von hér úti í Ballarhafi. Í annálum var getið um aftakaveður, hér var til merkilegt tímarit með nafninu Stormur, Hannes Hafstein orti um ást sína til stormsins, Halaveðrið er enn umtalað og ég man að skáldið Dagur heitinn Sigurðarson leyfði mér að hafa það eftir sér í Newsweek, aðspurður um áhuga Íslendinga á Flóabardaga fyrri árið 1992, að auðvitað fylltust Íslendingar áhuga á slíku eftir að hafa ekki talað um annað en veðrið í hálfa öld.

En veðrið er svo sem öðrum þjóðum hugleikið líka. Aðgerð Bandamanna í fyrrnefndum Flóabardaga nefndist Desert Storm, Þjóðverjar eiga sitt Sturm und Drang og einhverntíman var víst alræmd ræma, sem bar nafnið Storm of the Century. 

Mörgum kom á óvart að Jón Gunnarsson skyldi skjóta Ragnheiði Ríkharðsdóttur ref fyrir rass í prófkjöri sjálfstæðismanna í Suðvesturkjördæmi. Hafa menn það fyrir satt að hann hafi verið heppinn með veður, því rétt fyrir prófkjör dundi óveður á landinu og þá þurfti Jón Gunnarsson að taka á honum stóra sínum sem framkvæmdastjóri slysavarnarfélagsins Landsbjargar. Segja gárungarnir að allir hafi vitað að veðurhæðin hafi verið mikil, en fáir hafi áttað sig á því að stöku hviða myndi duga til þess að feykja mönnum alla leið inn á þing.

Ætli myndin hér að ofan, sem birtist í Morgunblaðinu, hafi ekki gert gæfumuninn fyrir Jón? 

Sundruð Samfylking

Þegar litið er til úrslita prófkjörs Samfylkingarinnar í Reykjavík er hið fyrsta, sem vekur athygli, hve fáir tóku þátt í því. Aðeins um 4.800 lögðu leið sína á kjörstað, sem er litlu fleira en Dagur B. Eggertsson fékk í 1. sætið eitt í prófkjörinu fyrir borgarstjórnarkosningarnar í vor, en þá greiddu um 9.500 stuðningsmenn Samfylkingarinnar atkvæði. Það verður því ekki sagt að áhuginn hafi verið yfirþyrmandi.

En það er fleira áhugavert. Fyrir það fyrsta er náttúrlega arfaslakur árangur formannsins Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur. Hún var ein í framboði til 1. sætis listans og fær samt ekki nema liðlega 69% atkvæða í það sæti. Eins og félagi forseti bendir á studdu færri Ingibjörgu Sólrúnu til þessarar vegsemdar en greiddu Grazinu Okuniewska atkvæði í 10. sætið í nýafstöðnu prófkjöri sjálfstæðismanna. En þegar hartnær þriðjungur flokkskjarna Samfylkingarinnar í höfuðvíginu Reykjavík fær ekki af sér að kjósa formanninn í sæti, sem enginn annar sækist eftir, er ekki hægt að draga aðra ályktun en þá, að formaðurinn sé á fallandi fæti. En það finnst henni bara „harla gott“ líkt og hún sagði í Silfri Egils. Gaman að heyra að hún kæri sig ekki um foringjaholla flokksmenn og vilji ekki of mikinn stuðning.

Ingibjörg Sólrún talaði líka um hvað varaformaðurinn hefði fengið skínandi fína kosningu, þó rúmlega 63% vildu hann ekki í eitt af fjórum efstu sætunum; hafði hann samt gætt sín á að stíga ekki á neinar tær og með hóflegar óskir um sæti. Össur Skarphéðinsson, sem ég held megi kalla leiðtoga stjórnarandstöðunnar, hvað sem öllum titlum líður, er þingflokksformaður Samfylkingarinnar, en þó fékk hann ekki nema um 60% atkvæða í 2. sætið. Hann var að vísu að keppa við Jóhönnu Sigurðardóttur um það sæti, en samt.

Hvað segja þessar tölur manni um forystu Samfylkingarinnar? Jú, þær segja mér að klofningurinn er jafnvel enn djúpstæðari en ég hafði ímyndað mér og það er vegarnesti Samfylkingarinnar í komandi kosningabaráttu: Sundrung.

-------

Annars hjó ég eftir því að Ingibjörg Sólrún harðneitaði öllum kenningum um að menn nánir Össuri hefðu unnið verulega á í prófkjörunum að undanförnu, en hennar fólk hefði meira og minna þurft að láta í minni pokann. Taldi hún ótækt að skipa mönnum í fylkingar með þeim hætti. Það má vera rétt hjá henni, en það má líka stilla því upp með þeim hætti að kratarnir séu loksins að ná sér á strik innan Samfylkingarinnar. Miðað við útkomu undanfarinna daga og líklega niðurstöðu komandi kosninga fær maður ekki betur séð en að sérlegum fylgismönnum formannsins í þingflokknum fari fækkandi fremur en hitt. Guð láti gott á vita.

Ég held nefnilega að fái Samfylkingin grammi minna en 25% fylgi í alþingiskosningunum 12. maí 2007 þurfi Ingibjörg Sólrún að segja af sér. Þetta er hennar síðasti sjens. En afsögn hennar gæti um leið verið alvöru drottningarfórn, eigi hún sér stað á réttum tíma. Hún gæti nefnilega verið lykillinn að ríkisstjórnarsamstarfi Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar, sem mun seint eiga sér stað með Sollu í forsvari. Ekki aðeins vegna þess að hún hefur sjálf þvertekið fyrir það, heldur ekki síður vegna þess að innan Sjálfstæðisflokksins er megn andúð á henni og rík tortryggni á heilindi hennar. Sú almenna afstaða er bundin persónu formannsins en ekki Samfylkingunni, sem margir sjálfstæðismenn gætu vel hugsað sér að starfa með annars.

Pólitisk saga Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur gefur reyndar litlar væntingar um slíka lausn; hún hefur ávallt tekið eigið skinn og stundarhag fram yfir heildarhagsmuni flokka sinna eða kosningabandalaga. Þeim og sjálfri sér oftast til tjóns. Af hverju ætti að verða breyting á því?

Í ljósi þess er kannski ekki nema von þó að margir sjálfstæðismenn — fullir efa um að framsóknarmenn hafi afl til samstarfs eftir kosningar — séu farnir að gera hosur sínar vinstrigrænar. Það mun sjálfsagt taka tímann sinn að lemja saman málefnasamning slíks stjórnarsamstarfs, en menn telja sig þó geta treyst vinstrigrænum til þess að standa við gerða samninga og anda þeirra. 

Vandræði á Suðurlandi

Úrslitin í prófkjöri sjálfstæðismanna á Suðurlandi komu mér að mörgu leyti í opna skjöldu. Drífa Hjartardóttir á Keldum húrraði niður listann og Guðjón Hjörleifsson sömuleiðis. Ég fæ ekki séð að það hafi verðskuldað fall hjá þeim. Eins finnst mér verra að Gunnar Örlygsson hafi ekki fengið betri útkomu í prófkjörinum, þó ekki væri nema vegna þess að ég tel að við eigum að fagna týndum sauðum.

Stóri skandallinn er þó sigur Árna Johnsen, sem vafamál er að megi taka sæti á Alþingi. Ekki vegna þess að aldrei megi fyrirgefa mönnum yfirsjónir, þvert á móti ber okkur að finna fyrirgefningu í hjarta okkar gagnvart þeim, sem eitthvað verður á. En — svo ég haldi nú áfram á trúarlegum nótum — þá þarf hinn syndugi líka að sýna iðrun og yfirbót. Árni Johnsen hefur ekkert slíkt gert.

Hann notfærði sér aðstöðu sína sem kjörinn fulltrúi almennings til þess að skara eld að eigin köku og rauf þannig trúnað við kjósendur sína, þjóðina og lýðveldið. Og síðan þegar upp komst laug hann fullum hálsi. Í því samhengi leyfi ég mér að benda á grein, sem ég skrifaði á Strikið um þetta fyrir rúmum fimm árum.

Ég held að Sjálfstæðisflokkurinn muni gjalda þessa frambjóðanda um land allt. Ég veit það að minnsta kosti um sjálfan mig, að ég mun eiga erfiðara með að kjósa Sjálfstæðisflokkinn vegna Árna. Ég vil ekki eiga það á hættu að mitt atkvæði verði til þess að gera Árna Johnsen að þingmanni í jöfnunarsæti. Kosningareglur eru hins vegar þannig að meðan sérframboð geta veitt atkvæðum sínum áfram með því að vera með sömu listabókstafi (t.d. DD) er engin leið að koma í veg fyrir að atkvæði nýtist öðrum til jöfnunar. Hvað á það að þýða?

Hvaða úræði koma til greina til þess að stöðva framboð Árna Johnsen í nafni og skjóli Sjálfstæðisflokksins? Samkvæmt skipulagsreglum Sjálfstæðisflokksins þarf Miðstjórn flokksins að staðfesta framboðslista, svo að hann verði boðinn fram í nafni flokksins. En er hún líkleg til stórræða? Miðstjórnin lét gott heita að stórfellt prófkjörssvindl átti sér stað í Norðvesturkjördæmi fyrir síðustu þingkosningar, svo menn geta varla vænst myndugleika úr þeirri átt. Ekki virðast meiri töggur vera í framkvæmdastjórn flokksins. Og hvað? Á maður að lifa í voninni um að Sjálfstæðisfélag Vestmannaeyja víki Árna úr félaginu og þar með flokknum?

Morðæðið mært

Minn gamli klefanautur úr Aðalstræti, Guðmundur Magnússon, gerir að umtalsefni hvort það sé „siðferðilega rétt að hampa (njóta, dreifa) listaverkum, (málverkum, skáldsögum, ljóðum o.s.frv.) sem harðstjórar og fjöldamorðingjar hafa skapað?“ Í því samhengi minnist hann sérstaklega á Adolf Hitler og Maó Zedong, tvö af viðurstyggilegustu gerpum mannkynssögunnar. Ég er ekki viss, það á auðvitað ekki að líta hjá verkum þeirra en það er rangt að hampa þeim.

En ég man eftir því þegar ég var í Menntaskólanum var ég einu sinni sem oftar gestkomandi á menningarheimili í Arnarnesinu. Þar í stofu fann ég sófaborðsbók á sófaborði, en það var vönduð listaverkabók með myndum Adolfs Hitlers. Myndirnar voru sumar snotrar en ekkert meira en það, en ég get ekki neitað því að mér brá ögn við að sjá skrímslinu hampað með þessum hætti. Þessu daðri við Hjalta hefur maður kynnst víðar — eiginlega óskiljanlega víða — og mér finnst það alltaf jafnsmekklaust að ég segi ekki ógeðfellt.

Það var á öðru heimili þar í Arnarnesinu, sem þetta náði mestum hæðum. Í stássstofunni hjá Steingrími Hermannssyni og frú Eddu tróndi nefnilega stytta af SS-riddara, gott ef hún var ekki ofan á flyglinum. Nú var þetta vafalaust merkisgripur, gjöf frá hænsnabóndanum, mannaslátraranum og ríkislögreglustjóra þriðja ríkisins Heinrich Himmler til lögfræðingsins, kollubanans og lögreglustjórans Hermanns Jónassonar. Auðvitað hefði verið fráleitt að farga styttunni, en bar henni þessi heiðursstaður á heimilinu?

Allt um það; á morgun — vopnahlésdaginn 11. nóvember — verður haldið málþing í Háskóla Íslands um valdatíma Maós í Kína. Þar verður öll áhersla lögð á menningarlegt framlag fjöldamorðingjans: Sagnameistarann Maó, söngtexta rauðu varðliðanna, pólitíska orðræðu Maós um menntamenn, hvernig orðskviðum formannsins var safnað, heimspeki Maós og ljóðlist hans! Nú má vera að tveir ræðumannanna fjalli blóðbað þessa mesta fjöldamorðingja mannkynssögunnar, en maður er satt að segja efins um það í ljósi þess að hið kínverska sendiráð valdaræningjanna í Peking býður í kokkteil á eftir.

Hefði ekki verið ástæða til þess að bjóða Ólafi Teiti Guðnasyni að koma og kynna íslenska þýðingu sína á Maó: hinni ósögðu sögu, meistaraverki hjónanna Jung Chan (Villtir svanir) og Jon Halliday um Maó, sem ég held að sé einmitt að koma út nú um jólin?

Með því að hampa meintri heimspeki þessa morðóða siðleysingja, ljóðlist og menningarlegu áhrifum er Háskóli Íslands að míga á grafir þeirra tugmilljóna Kínverja sem Maó drap af fullkomnu skeytingarleysi og grimmd. Hafi aðstandendur málþingsins bölvun fyrir. 

Andrésar tveir frá fallnir

Ég segi ekki að mér hafi beinlínis brugðið þegar ég fletti Morgunblaðinu við morgunverðarborðið og sá þar minningargreinasíðu helgaða Andrési Magnússyni. En það var eilítið ónotalegt. Það er þó ekki yðar einlægur, sem þar er ritað um, heldur Andrés Magnússon, sem löngum var verkstjóri í hvalstöðinni í Hvalfirði og margir þekktu sem ágætan frístundamálara. Það var fallega um hann skrifað og hann hafði ljóslega lifað tímana tvenna og þrenna.

Á síðunni á móti var svo minnst Andrésar Ásmundssonar læknis. Við deildum ekki aðeins nafni, því það var hann, sem dró mig inn í þennan heim nakinn, grenjandi og blóðstokkinn. Með smáheppni fer maður þannig út úr honum aftur, svo ég umorði orðskvið Dana Gould lítillega. En í ljósi þess að nafni skar á naflastrenginn minn, er ekki við hæfi að ég fylgi honum síðustu skrefin?

Guð blessi minningu nafna minna beggja. 

Aðgerðaáætlun Samfylkingarinnar

Ekki þurfti ég lengi að bíða tilefnis til þess að skrifa hér. Ég les á bloggi ritstjórans að Skúli Helgason, framkvæmdastjóri Samfylkingarinnar, hafi hringt í hann og krafist hrókeringa á ritstjórn Blaðsins, en ef ekki yrði brugðist við kröfu hans myndi „Samfylkingin grípa til aðgerða gegn Blaðinu“. Aðgerða gegn Blaðinu?! Í hverju ættu þær að felast? Ætlar Skúli að segja upp áskriftinni? Sleppa því aftur að auglýsa í Blaðinu eins og fyrir síðustu kosningar? Leggja fram breytingartillögu við meðferð nýja fjölmiðlafrumvarpsins þar sem stjórnmálaflokkunum er ætlað neitunarvald í starfsmannahaldi fjölmiðla? Þegar stórt er spurt, svo ég vitni í skúbbmeistarann. 

Nú kemur ekki fram hvað framkvæmdastjóra Samfylkingarinnar gramdist svo mjög, en eftir að hafa flett Blaðinu verð ég að játa að ég átta mig ekki alveg á því. Þar var engan veginn fjallað um Samfylkinguna á þann hátt að framkvæmdastjóri flokksins ætti að fyrtast við.

Að vísu sé ég að Guðmundur Steingrímsson, frambjóðandi, telur að Blaðið hafi minna gert úr prófkjörum Samfylkingarinnar um liðna helgi en efni hafi staðið til á meðan fréttaskýring hafi verið skrifuð um slakt gengi hennar í Þjóðarpúlsi IMG Gallup Capacent (eða hvað það nú annars ágæta fyrirtæki heitir þessa vikuna). En þarna var ekkert samsæri; Blaðið kemur hvorki út á sunnudögum né mánudögum, þannig að stórmerk tíðindi úr prófkjörum Samfylkingar í Kraganum og Norðausturkjördæmi á laugardag voru einfaldlega orðin of gömul til þess að fá einhvern uppslátt í þriðjudagsblaðinu. Á hinn bóginn hefði verið ástæða til þess að fjalla meira um prófkjör flokksins í Suðurkjördæmi, en þar var ekki talið fyrr en á mánudag. Fyrstu tölur voru hins vegar ekki birtar fyrr en um hálfsjö þegar hálftími var í skil Blaðsins í prentsmiðju, en æsispennandi og sveiflukenndri talningu lauk ekki fyrr en fjórum tímum síðar. Okkur var því ókleift að fjalla meira eða betur um það.

En ég trúi því ekki að geðprúður maður eins og Skúli frændi hafi misst stjórn á skapi sínu vegna þessa, þar hlýtur eitthvað annað að koma til. Hið eina, sem mér kemur til hugar í því samhengi, er umfjöllun mín í dálkinum Klippt & skorið, þar sem einatt má finna pólitískar sneiðar í bland við almennari athugasemdir. En mér er óskiljanlegt með hvaða hætti framkvæmdastjóra Samfylkingarinnar hafi þótt að flokknum vegið á þriðjudag.

Nú má raunar vera að einn frambjóðandinn í prófkjöri Samfylkingarinnar hafi orðið fúll vegna þess að ég varpaði ljósi á eftirhermuhæfileika hans í prófkjörsbaráttunni eða vegna þess að ég greindi frá því að í flokkskjarnanum væru menn farnir að litast um eftir hugsanlegum arftaka í formannsembætti ef fylgi flokksins í komandi kosningum yrði með þeim hætti sem allar skoðanakannanir undanfarið eitt og hálft ár hafa bent til. En getur verið að bræði framkvæmdastjóra flokksins stafi af því? Eða er hann fyrst og fremst framkvæmdastjóri umrædds frambjóðanda? Vilkat goð geyja og allt það.

Hvernig sem því öllu er farið og hvað sem veldur, er það hárrétt athugað hjá Hrafni Jökulssyni að það er fullkomlega óþolandi að framkvæmdastjóri stjórnmálaflokks sé hringjandi út í bæ, gefandi fyrirmæli um það hvernig fjölmiðlum sé hollast að haga sér. Og hóti þeim „aðgerðum“ ella. Hvaða fyrirheit gefur það um erindi og heilindi flokksforystunnar?

............................ 

P.S. Ég ætlaði að vitna hér í fræga Borgarnesræðu, sem til skamms tíma mátti finna á vef Samfylkingarinnar, en nú finn ég hana til ólukkunar ekki. Væri ekki verðugt verkefni fyrir framkvæmdastjórann að finna hana til og setja á góðan stað?

NB: Eins og Jens Sigurðsson bendir á í athugasemd að neðan er Borgarnesræðurnar enn að finna á vef Samfylkingarinnar, bara á öðrum stað en áður. Sjálfsagt er ástæðan breytt vefsýslukerfi flokksins. Borgarnesræðuna fyrri og Borgarnesræðuna seinni má sumsé enn lesa og þá skora ég bara á framkvæmdastjórann að lesa þær! - Athugasemd bætt við hinn 10. nóvember 2006.